Temat został poruszony w wątku viewtopic.php?f=12&t=20088, ale szybko utonie w morzu plwocin różnych jaśnie oświeconych. Chciałbym poruszyć go tutaj, bo jest to dość powszechne zjawisko - wyobrażanie sobie Liturgii wczesnochrześcijańskiej właśnie tak, jak Spocco:

Z tym, że wyobrażenie to nie znajduje żadnych podstaw. A wręcz przeciwnie mamy w Piśmie Świętym wyraźne potępienie takich "luzackich" Liturgii. Chodzi mi o 1 Kor 11; 17-34.

Spróbujmy więc zgrupować to co mamy:

1. Didache - księga zawierająca dokładny zapis wczesnochrześcijańskiej Modlitwy Eucharystycznej.
2. Apologia chrześcijańska - dość dobry opis, jak przebiegała Liturgia w II wieku.
3. Teksty Liturgii św. Jakuba, św. Marka (tak, wiem, że nie są one w 100% zachowane i rozwijały się).
4. Elementy wspólne Liturgii używanych na Zachodzie i Wschodzie.

Kto ma dalsze propozycje?

Oczywiście trudno sobie wyobrażać już nazajutrz po odejściu Chrystusa zaistnienie gotowego kompletu formuł chrześcijańskich. Musiały się one dopiero rozwinąć - a ich główną podstawą była zapewne bogata tradycja starotestamentowej liturgii żydowskiej. Nie posiadamy zbyt wielu świadectw na temat przebiegu celebracji Mszy świętej w pierwszych trzech wiekach Msza odgrywała centralne miejsce w życiu gmin chrześcijańskich, a prawda o dostępności skarbu eucharystycznej obecności Pana była bardzo intensywnie przeżywana. Nie ma jednak nic dziwnego w tym, że nie rozpisywano się na temat celebracji: jej przebieg pierwsi chrześcijanie woleli pozostawić raczej w ukryciu zarówno dlatego, że był to czas prześladowań. Gotowość do przekazywania na piśmie wzorcowych formuł modlitwy mszalnej urzeczywistnia się pełniej dopiero w IV wieku, a więc po edykcie mediolańskim, Soborze Nicejskim i w erze chrystianizacji Cesarstwa - gdy zatem warunki już sprzyjają "legalizacji". Z tego czasu (ok. 380 r.) pochodzi m.in. zredagowane w Syrii dzieło pt. Konstytucje Apostolskie - najobszerniejsza kompilacja liturgicznokanoniczna starożytności chrześcijańskiej.

Zródło z którego czerpię pełnymi garściami:
(Historia mszy: przewodnik po dziejach liturgii rzymskiej, Paweł Milcarek).

Ja dużo zawdzięczam książce толковый тыпикон http://www.klikovo.ru/db/book/head/8377. Niestety nie wiem, czy są jakieś jej tłumaczenia.

Chociaż i tu wiele zależy od interpretacji. No i kto na co kładzie nacisk. Przykładem niech będzie "X .1. A gdy się już nasycicie, składajcie dziękczynienie w taki oto sposób:" Nasycicie, to chyba najecie. Czyli nie tylko "łyk wina i opłatek" (przepraszam za uproszczenie).

Należy więc zajrzeć do innych pism z tego okresu i zastanowić się, czy gdziekolwiek rozumie się nasycenie Ciałem Chrystusa jako najedzenie się fizycznie do syta.

Czyżby według zasady "szukajmy dotąd, aż będzie nam pasowało"? Mnie wystarcza cytowane już; (1Ko 11:21) Każdy bowiem już wcześniej zabiera się do własnego jedzenia, i tak się zdarza, że jeden jest głodny, podczas gdy drugi nietrzeźwy. i dalej (1Ko 11:33, 34) Tak więc, bracia moi, gdy zbieracie się, by spożywać [wieczerzę], poczekajcie jedni na drugich. Jeżeli ktoś jest głodny, niech zaspokoi głód u siebie w domu, abyście się nie zbierali ku potępieniu [waszemu]. Co do reszty, zarządzę, gdy do was przybędę. Autor piętnuje nie jedzenie samo w sobie, tylko egoizm i brak umiaru. W Biblii nie znajdujemy czegoś, co chociaż przypominałoby dzisiejszą "eucharystię".

Czyżby według zasady "nie stawiajmy tez bez potwierdzenia". Ale pisze też, że jedzenie w ogóle nie jest istotnym celem tych spotkań (we fragmencie, który wygodnie pominąłeś). W Biblii nie znajdziemy w ogóle żadnego dokładnego opisu Eucharystii. Więc nie możesz mówić, że nie znajdujemy niczego, co by "chociaż przypominało" gdy nie wiesz, jak to co opisano w Biblii wyglądało.

Apologia św. Justyna

Wspomniałem. Za to zapomniałem o tym, co ze chrześcijan wycisnął na przesłuchaniach Pliniusz Młodszy.

Wręcz przeciwnie. W Biblii mamy opis Mistycznej (Ostatniej) Wieczerzy. To właśnie przebieg wieczerzy paschalnej, którą wówczas Chrystus spożył ze swoim uczniami, stanowił fundament dla dalszego rozwoju Liturgii.

Tyle tylko, że to tak, jakby na fundamencie domu postawić stadion i to wykorzystując jedynie kilka fragmentów. Reszta postawiona na chybotliwych palach .

Pominąłem, bo nie chodzi o to czy jest istotnym, czy nie jest istotnym, tylko czy jest w ogóle. I widać że jest częścią.No tu się zgadzam, tylko może niewyraźnie napisałem. Przyznaję, że w Biblii nie ma śladu Eucharystii, bo czegoś takiego nie było. To dużo późniejszy wymysł. (Tyle, że Nektariusz twierdzi inaczej i nie wiem z kim polemizować, może się dogadacie, to będzie mi łatwiej)

Rozumiem, że protestujący ma lepsze źródła mówiące, jak powinna wyglądać Liturgia i że zaraz te źródła przedstawi.
Widać, że od jedzenia i picia jest dom, a spotkanie na Eucharystii jest od Eucharystii.
Nie napisałem, że w Biblii nie ma śladu Eucharystii, tylko że nie ma dokładnego opisu, jak chrześcijanie ją sprawowali (poza wspomnianą przez Nektariusza Ostatnią Wieczerzą owszem).

Natomiast "ślad" jest, bo Dzieje mówią o "Łamaniu Chleba".

Oczywiście dla protestującego Biblia jest podstawowym źródłem. Biblia natomiast mówi tylko o liturgii związanej ze Świątynią. Wraz z jej zburzeniem i liturgia przestała istnieć. Spotkania chrześcijan nie są więc obostrzone jakąś liturgią. Mają być poświęcone na opowiadanie o Panu, łamanie chleba, psalmy. Nie ma jakiegoś "misterium".

Pięknie.Co oznacza to zdanie? Jak to nie ma misterium, skoro "śmierć pańską głosimy aż przyjdzie"?